Αργυρούπολη

Αργυρούπολη

1. Αρδασινόν: Η παραλλαγή του χορού σέρρα στην περιοχή.
2. Γέμουρα: Μια μορφή τρυγόνας με διάφορες παραλλαγές στην περιοχή της Κακάτσης και της Ίμερας.
3. Γεντί αρά ή γεντί αράτς ή γε(ν)τί(γ)ερε: Το όνομά του βασίζεται στις τουρκικές λέξεις yedi, που σημαίνει εφτά και ara, που σημαίνει διάστημα, κενό, απόσταση, παύση, araç, που σημαίνει όχημα και yere, που σημαίνει μέρος. Χορός με πολλές ομοιότητες με τα τίταρα Αργυρούπολης και την ταμσάρα Σεβάστειας.
4. Κελ κιτ: Σημαίνει στα τουρκικά «έλα και φύγε». Χορός που απαντάται στην περιφέρεια της Κακάτσης.
5. Μουζενίτ’κον ή Κιμισχαναλίδικον: Χαρακτηριστικός χορός από τη Μούζενα της Αργυρούπολης απ’ όπου και πήρε το όνομά του.
6. Ομάλ’ απλόν ή ομάλ’ μονόν ή Παϊπούρτ: Ομάλ’ σημαίνει ομαλό, ίσιο. Ο χορός συναντάται στον ανατολικό Πόντο και στο Καρς, και με διαφορετικές μελωδίες και την ίδια χορογραφία στην Αργυρούπολη και ειδικότερα στην Τσιμερά.
7. Σαρί κουζ: Η μετάφρασή του από τα τουρκικά σημαίνει ξανθό κορίτσι. Είναι μια παραλλαγή του χορού στην περιοχή της Αργυρούπολης. Υπάρχει και συγκεκριμένη μορφή στο χωριό Παλαγία και στη Χερίανα.
8. Σερανίτσα ή Αρμενίτ’σσα: Χορός του ανατολικού Πόντου (Χερίανα) που υπάρχει σε διάφορες μορφές, γρήγορες και αργές, και με διάφορες ονομασίες.
9. Τίκ’: Από την τουρκική λέξη dig, που σημαίνει όρθιος, κάθετος. Παραλλαγή του χορού (2/4) στο χωριό Ίμερα.
10. Τίταρα ή τετέ αγάτς ή γετί αγάτς: Χορός της περιοχής, με αρκετές ομοιότητες με το διπάτ’. Στα τουρκικά, τετέ αγάτς σημαίνει γέρικο δένδρο και γετί αγάτς εφτά δένδρα.
11. Φόνα: Ο χορός όπως παρουσιάζεται στην περιοχή. Τον συναντάμε ως Κωνσταντίν Σάββας στην Πάφρα, Τσοκμέ ή σαρίκουζ μαντιλί στο Καρς, Αρμενίτ’σσας στη Γαλίανα, Καβαζίτα στην επαρχία Γουρούχ της Κερασούντας, κλπ.
12. Χάλα χάλα: Χάλα στα τουρκικά σημαίνει θεία (αδελφή του πατέρα). Είναι επίσης ένας χαρακτηριστικός χορός της περιφέρειας της Κακάτσης.
13. Χυτόν: Μια μορφή ανάποδου τίκ’ μονόν στην περιοχή της ‘Ίμερας.

Καρς

Καρς

1. Αρματσούκ’ ή Ελματσούκ’: Χορός που χορεύτηκε από Πόντιους των περιοχών Καυκάσου, και ίσως στη Σεβάστεια.
2. Διπλόν ομάλ’: Ο χορός διπάτ’ όπως ήταν γνωστός στο χωριό Απουλπάτ του Καρς.
3. Κότσαρι ή κούτσαρι: Χαρακτηριστικός χορός της περιοχής. Κοτσαρί στα αρμενικά υποδηλώνει μια ομάδα που μετακινείται συνεχώς.
4. Λετσίνα: Χαρακτηριστικός χορός της περιοχής. Οι Λετσίν ήταν αρμένικη φυλή που κατέβηκαν σαν γεωργοί τον 14ο αι. και εγκαταστάθηκαν μεταξύ Σεβάστειας και Νικόπολης.
5. Μονόν διπάτ’: Ο χορός ομάλ’ απλόν ή ομάλ’ μονόν όπως λέγεται στο χωριό Απουλπτάτ’ του Καρς.
6. Μαϊμούνια: Παραλλαγή των Μωμόγερων (λαϊκό δρώμενο) στην συγκεκριμένη περιοχή.
7. Ομάλ’ ή ομάλ’ Καρς ή Παϊπούρτ: Τον συναντάμε σε πολλές περιοχές του Πόντου με διαφορετικό ύφος και μελωδία. Παρόμοιος με το κουνιχτόν Νικόπολης, μόνο που έχει δύο βήματα λιγότερα.
8. Ομάλ’ Τσαϊνικίας: Χορός όμοιος με το ομάλ’ Κερασούντας.
9. Σαρί κουζ: Στα τουρκικά σημαίνει ξανθό κορίτσι. Χορός που τον συναντάμε με διαφορετικές χορογραφίες σε πολλλές περιοχές του Πόντου με την ίδια ονομασία και μουσική (Καρς, Τραπεζούντα, Αργυρούπολη, Χερίανα) ή και διαφορετική μουσική (Πάφρα). Στο Καρς έχει δύο διαφορετικές χορευτικές παραλλαγές.
10. Τη κοτσής: Ο χορός κοτς όπως είναι γνωστός στην περιοχή του Καρς.
11. Τίταρα ή διπλόν κοτς: Χορός πολύ διαφορετικός από τα τίταρα Αργυρούπολης.
12. Τούρι: Χορός που αφομοιώθηκε από τους Ποντίους της περιοχής και προσαρμόστηκε στα χορευτικά τους δεδομένα, καθώς δεν έχει ποντιακή ρίζα.
13. Τρία τη κότσαρι: Χορός συγγενικός με το κότσαρι που δεν συναντάτε σε καμιά άλλη περιοχή του Πόντου. Χορεύεται με κατεύθυνση αριστερά ή δεξιά.
14. Τρομαχτόν: Χορός που πήρε το όνομά του από το έντολο τρέμουλο (τρόμαγμαν) του σώματος κατά την εκτέλεση του χορού. Χορεύεται σχεδόν σε όλο τον Πόντο αλλού ως αυτόνομος ή αλλού προσαρμοσμένος στο χορό σέρρα.

Κερασούντα

Κερασούντα

1. Έμπρ’ οπίσ’ ή Κερασουνταίικο ή ομάλ’ Κερασούντας ή διπλόν ομάλ’: Χαρακτηριστικός της Κερασούντας απ’ όπου και πήρε το όνομά του.
2. Καβαζίτας: Χορός όμοιος με το γιουβαρλαντούμ, τη φόνα, το τσοκμέ ή σαρίκουζ μαντιλί, με διαφορετικό ύφος και κίνηση που χορευόταν στο Γουρούχ.
3. Κοτσαγγέλ(ιν) ή κοτζαγκέλ’ ή κοτζαγγέλ’ ή κοτζαγκέλιν ή κωτσαγγέλι ή κουτσαγγέλι ή τρεχτόν: Ο τελευταίος χορός του ποντιακού γάμου που χορεύεται τα ξημερώματα της επόμενης μέρας.
4. Μαϊμούνια ή κιτίγοτσα ή τιτίγοτσα: Παραλλαγή των Μωμόγερων (λαϊκό δρώμενο) στην ευρύτερη περιοχή της κερασούντας και της επαρχίας Γουρούχ.
5. Τρυγόνα: Η παραλλαγή του χορού στην περιοχή Γουρούχ’ της Κερασούντας

Νικόπολη

Νικόπολη

1. Αφκακιάν’ ή τίκι(ν) ή χοροντικόν τίκ’: Ο χορός τίκ’ στη συγκεκριμένη περιοχή. Στα χωριά Μπάλτσανα και Καρακεβεζίτ’ τον συναντάμε διαφοροποιημένα χορευτικά.
2. Κόνιαλι: Χορός ζευγαρωτός αντικρυστός.
3. Κοτσάκι ή Κετσέκ’ ή Κοτσέκι: Το Κετσέκ’ είναι χωριό της επαρχίας Χαλδίας-Κερασούντας. Είναι ελέυθερος αντρικός χορός στην περιοχή της Νικόπολης.
4. Κουνιχτόν ή σιπουρτού ή ομάλ’ Νικόπολης ή ομάλ’ Γαράσαρης ή Καρασαρέτ’κον ομάλ’: Παραλλαγή του χορού ομάλ Καρς με τέσσερις κινήσεις επιπλέον.
5. Ομάλι(ν) ή τζανί μ΄αμάν: Η παραλλαγή του έμπρ’ οπίσ’ στην περιοχή με διαφορετικό ύφος.
6. Ούτσαϊ ή ουτς αλτί ή ουτς ααγ ή ούτσα γιακ ή ουτσαγούν: Η ονομασία του χορού προέρχεται από την κοινότητα της Μπάλτσανας. Uc στα τουρκικά σημαίνει τρία, υποδηλώνοντας τις τρεις δεξκιές κινήσεις. Παραλλαγή του χορού κουνιχτόν με κάποιες διαφοροποιήσεις στην κίνηση των χεριών.
7. Τάμσαρα ή τάμζαρα: Η Τάμσαρα είναι ένα χωριό βόρεια της Νικόπολης, στο δρόμο προς την Κερασούντα. Ο χορός έχει ως βάση το διπάτ’ και η μουσική είναι παραλλαγή της πιπιλομάταινας.
8. Τιτιρεμέ ή τιτ’ρεμέ: Μια μορφή σέρρας στην περιοχή. Titreme στα τουρκικά σημαίνει τρέμω.

Όφις

Όφις

1. τολμέ ή Τσολμέ: Χαρακτηριστικός χορός της περιοχής. Θεωρείται ότι είναι ο χορός της μαμής.
2. Λέτσι: Χαρακτηριστικός χορός της περιοχής.
3. Οφίτικον: Παραλλαγή του χορού σέρρα στη συγκεκριμένη περιοχή.
4. Σαμψόν: Σαμψούν στα τούρκικα ονομάζεται σήμερα η Σαμψούντα (παραφθορά του εις Αμισόν). Μπορεί ο χορός να έχει το όνομα της Σαμψούντας αλλά είναι χαρακτηριστικός χορός του Όφι.
5. Τεμ τεμιράτα: Χαρακτηριστικός χορός της περιοχής.

Πάφρα

Πάφρα

1. Αρχουλαμάς ή ικιλεμέ ή κιζλάρ: Παραλλαγή του χορού έμπρ’ οπίσ’.
2. Καρά πουνάρ (μαύρον πεγάδ’): Χωριό της Πάφρας που οι Τούρκοι το έκαψαν αρκετές φορές. Χορός χαρακτηριστικός της περιοχής.
3. Κιζλάρ ατλαμασί (θανατί’ λάγγεμαν): Χορός που μοιάζει με το σαρί κουζ ατλαμασί της ίδιας περιοχής, με διαφορετική μουσική και λαβή. Χαρακτηριστικό γνώρισμα του χορού είναι ότι, καθώς χορεύουν, μιμούνται οι εκάστοτε πρώτες το πέσιμο των κοριτσιών από τους βράχους για να μην πέσουν στα χέρια των Τούρκων.
4. Κιζλάρ καϊτεσί (κοριτσί χορόν): Χαρακτηριστικός χορός της περιοχής.
5. Οσμάν αγάς ή Τοπάλ αμάν (Κωνσταντίν Σάββας): Ο Οσμάν αγάς, ήταν φρούραρχος στρατηγός της Πάφρας. Ο χορός είναι παραλλαγή των χορών φόνα, τσοκμέ ή σαρί κουζ μαντιλί, αρμενίτ’σσας, Καβαζίτας και γιουβαρλαντούμ κλπ. Διαφέρει από τους προηγούμενους χορούς τόσο στη μουσική όσο και στο ύφος και το ρυθμό.
6. Πατούλα: Η ονομασία του χορού στο δυτικό Πόντο (πιπιλομάταινα λέγεται στον ανατολικό Πόντο). Πατούλα είναι η αφράτη, η παχουλή γυναίκα.
7. Σαρί κουζ (ξανθό κορίτσι): Χορός που παρατηρείται σε διάφορες περιοχές του Πόντου αλλά στην Πάφρα διαφέρει ριζικά χορευτικά και μουσικά.
8. Σαρί κουζ ατλαμασί: Παραλλαγή του χορού σαρί κουζ, με πιο πηδηχτά βήματα και διαφορετική μουσική.
9. Ταρατσού σοκακλάρ (στενά δρομόπα) ή σοκακτά: Χορός χαρακτηριστικός της περιοχής.
10. Τεκ καϊτέν (μονόν χορόν): Χορός που χορεύτηκε πολύ στα βουνά της Πάφρας από τους αντάρτες.
11. Τίκ’: Ο χορός τίκ’ διπλόν όπως διαφοροποιείται στην περιοχή.
12. Τυρφών ή Τυφρών: Παραλλαγή του χορού τρυγόνα με έντονες πηδηχτές κινήσεις και διαφορετική μουσική.

Σαμψούντα

Σαμψούντα

1. Κοτσιχτόν ομάλ’ ή σαμψορλίδικον ή Τσαϊνικίας: Παραλλαγή του χορού έμπρ’ οπίσ’ στην περιοχή. Χαρακτηριστικά είναι τα βήματα με την αναπήδηση κατά την εκτέλεση του χορού. Τσαϊνικία είναι περιοχή που περιλαμβάνει τη Σαμψούντα, την Πάφρα, τα Θεμίσκυρα, τη Θέρμη, την Οινόη και τη Φάτσα.
2. Λαγγευτόν: Ο χορός τίκ’ διπλόν όπως διαφοροποιείται στην περιοχή, με πηδηχτά βήματα και διαφορετικό ύφος (χωρίς τρέμουλο).
3. Λαφράγγα: Χορός που μοιάζει με μονό κότσαρι.

Σεβάστεια

Σεβάστεια

1. Γέμουρα ή γιάμουρα ή γιαμουρά: Στην συγκεκριμένη περιοχή χορευόταν σαν μια μορφή τρυγόνας με διαφορετική μουσική και ανάποδη σπείρα.
2. Λάχανα: Ο χορός ομάλ’ Κερασούντας όπως λέγεται στη συγκεκριμένη περιοχή.
3. Μάλε μάλε: Ο χορός διπάτ’ όπως λέγεται στο χωριό Κουρσούφ της Σεβάστειας, το οποίο πήρε το όνομά του από τον τρόπο που τραγουδούσαν στην τοπική διάλεκτο το τραγούδι «Σίτ’ επέγνα ομάλια ομάλια», γνωστό και ως «Λεμόνα».
4. Ταμζάρα ή ταμσάρα: Ο χορός όπως χορεύεται στο χωριό Απές της Σεβάστειας. Παραλλαγή του συναντάται και στη Νικόπολη.
5. Τριάρ’: Χαρακτηριστικός χορός της περι

Τραπεζούντα

1. Αγκαλιαστόν: Παραλλαγή του χορού από πάν΄καικά’ Ματσούκας, όπως χορεύεται στη Γαλίανα. Διαφέρει τόσο στη μουσική και το τραγούδι όσο και στο ύφος.
2. Ανεφορίτ’σσα: Ο χορός σημαίνει Ανεφορίτισσα, την κάτοικο δηλαδή του συγκεκριμένου χωριού (Ανεφόρ’).
3. Από πάν’ καικά’ ή τ’ αποπάγκαικα ή Καπιτεέτ’κον ή χόπα χόπα: Μια μορφή τίκ’ όπως χορευόταν στην περιοχή της Ματσούκας αλλά και στα χωριά Καπίκιοϊ και Κοσμά.
4. Αρμενίτ’σσας: Ο χορός σημαίνει Αρμενίτισσα, δηλαδή τη γυναίκα από την Αρμενία. Παραλλαγή των χορών γιουβαρλαντούμ, Καβαζίτας, Κωνσταντίν Σάββας, φόνα, τσοκμέ, όπως χορεύεται στη συγκεκριμένη περιοχή.
5. Ατσαπάτ’: Χορός από τα Πλάτανα της Τραπεζούντας. Μια μορφή αργής σέρρας που συνοδεύεται και από τραγούδι. Τον χορό τον συναντάμε και στη Μαζερά τον οποίο χόρευαν οι γυναίκες, με διαφορετικό όμως σκοπό και τραγούδι.
6. Αχπαστικόν ή καρσιλαμάς ή κετσέκ’-κετσέκ’: Αντικριστός χορός που έκλει την καταγωγή του από το Ικόνιο της Μικράς Ασίας. Ιδιαίτερα αγαπητός στους γάμους που χορέυεται είτε ατομικά είτε ομαδικά.
7. Γέμουρα: Χορός από το χωριό Γέμουρα. Είναι παραλλαγή του χορού τρυγόνα.
8. Γιαβάσκον ή γιαβαστόν ή διπάτ’ ή διπάτι (ν) ή διπλόν ή διπλόν ομάλ’ ή κοδεσπαινιακόν ή μάλε μάλε: Ο χορός διπάτ’ δεν τις χαρακτηριστικές του ονομασίες στην ευρύτερη περιοχή.
9. Διπάτ’ ή γιαβαστόν ή διπλόν ή κοδεσπαινιακόν ή ομάλ’ Τραπεζούντας: Ο χορός διπάτ’ όπως λέγεται στην ευρύτερη περιοχή της Τραπεζούντας.
10. Διπλόν: Παραλλαγή του χορού ομάλ’ απλόν όπως χορεύεται στην περιοχή της Γαλίανας.
11. Εκατήβα ‘ς σα παξέδες: Χαρακτηριστικός χορός της περιοχής. Έχει μεγάλη ομοιότητα με το χορό θανατί’ λάγγεμαν και ξανθό κορίτσ’ της Πάφρας, μόνο που έχει διαφορετικό μουσικό ύφος και διαφορετικό κράτημα χεριών.
12. Φούλουρ-φούλουρ’: Ο χορός έμπρ’ οπίσ’ όπως λέγεται στην περιοχή.
13. Έταιρε ή έτερε: Χαρακτηριστικός χορός της περιοχής που πήρε το όνομά του από το ομώνυμο τραγούδι που συνοδέυει το χορό.
14. Θήμιγμαν ή θήμισμαν ή θύμιγμαν ή θύμισμαν ή θήμασμαν ή θήμιμα(ν) ή ζευγάρ’ ή ολόερα ή εφτά ζευγάρια και το τέκ: Χαρακτηριστικός γαμήλιος τελετουργικός χορός του ανατολικού Πόντου.
15. Καλόν κορίτσ’: Χαρακτηριστικός χορός της Ματσούκας που πήρε το όνομά του από το ομόνυμο τραγούδι που το συνοδεύει. Ο χορός είναι μια μορφή αργής σερανίτσας με διαφορετική μουσική.
16. Κιζέλα: Χαρακτηριστικός χορός της περιοχής που πήρε το όνομά του από το ομώνυμο περιπαικτικό τραγούδι. Το όνομα Κιζέλα είναι ένα αυτά που έδιναν οι Πόντιοι στις αγελάδες τους.
17. Κοτς: Κοτς στα ποντιακά σημαίνει φτέρνα. Είναι παμποντιακός χορός που τον συναντάμε σε δύο παραλλαγές όσον αφορά το κράτημα των χεριών.
18. Κοτσαγγέλ(ιν) ή κοτζαγκέλ’ ή κοτζαγγέλ’ ή κοτζαγκέλιν ή κωτσαγγέλι ή κουτσαγγέλι ή έμπρ’ οπίσ’ ή τρεχτόν: Ο τελευταίος χορός του ποντιακού γάμου που χορεύεται τα ξημερώματα της επόμενης μέρας.
19. Κόρη κοπέλα ή τιβ τιβ τιβ τάνα: Παραλλαγή του χορού πατούλα ή πιπιλομάταινα, στο χωριό Γαλίανα και στην Ματσούκα.
20. Κούσερα: Χωριό της Ματσούκας απ’ όπου πήρε και το όνομά του. Μοιάζει με τίκ’ μονόν αλλά είναι πολύ πιο γρήγορο και έχει πολύ διαφορετικό ύφος.
21. Μαχαίρια ή τη μαχαιρί ή Κόρογλου ή Λάζικον ή πιτσάκ οϊνί: Ο χορός των μαχαιριών όπως χορεύεται στην συγκεκριμένη περιοχή.
22. Μηλίτσα: Στα ποντιακά σημαίνει η μικρή μηλιά. Είναι χαρακτηριστικός χορός της περιοχής.
23. Μητερίτσα: Στα ποντιακά σημαίνει η μικρή μητέρα (μητερούλα). Είναι αστικός χορός και το τραγούδι τον οποίο συνοδεύει έχει νεοελληνικό στίχο.
24. Μωμο(γ)έρια ή κοτσαμάνια: Λαϊκό δρώμενο το οποίο απαντάται σε περίπου 55 παραλλαγές σε ολόκληρο τον Πόντο και με διάφορες ονομασίες.
25. Ομάλ’ απλόν ή ομάλ’ μονόν: Στα ποντιακά ομάλ’ σημαίνει ομαλός. Παμποντιακός χορός και ο πιο απλός χορός του Πόντου.
26. Παπόρ’ ή εικοσιένα: Συγγενικός χορός των χορών Ανεφορίτ’σσα, Κιζέλα, καλόν κορίτσ’ και χερανίτσα.
27. Πιπιλομάταινα: Η ονομασία του χορού πατούλα (δυτικός Πόντος) στον ανατολικό Πόντο. Ο χορός στα ποντιακά σημαίνει την γυναίκα η οποία είχε μικρά μάτια, σαν κουκούτσια. Στην κυριολεξία όμως εννοούσαν την γυναίκα με τα έξυπνα, όμορφα αμυγδαλωτά μάτια.
28. Σαρί κουζ: Στα τουρκικά σημαίνει ξανθό κορίτσι. Είναι ένας χαρακτηριστικός χορός της περιοχής που απαντάται σε ολόκληρο τον Πόντο σε διάφορες παραλλαγές.
29. Σέρα ή σάρα ή Τον(γ)ιαλίδικον ή τρομαχτόν ή Φυσερέτ’κον ή πυρρίχιος: Η κορωνίδα των ποντιακών χορών, ο «χορός των χορών».
30. Σερανίτσα ή Αρμενίτ’σσα: Χορός του ανατολικού Πόντου που υπάρχει σε διάφορες μορφές, γρήγορες και αργές, και με διάφορες ονομασίες
31. Σιναναΐτσα: Ο χορός φόνα όπως λέγεται στα χωριά Καϊρλούκ και Ζιλμερά της Τραπεζούντας.
32. Τίκ’ ή ίσον ή τίκ’ διπλόν ή διπλόν ή τίκ’ ‘ς σο γόνατον ή αφκακιάν’ ή τίκ’ μονόν ή τ’ απάν’ και κά’ ή τ’ από κάθεν κιάν’ ή Τίκ Τόν(γ)ιας ή Τον(γ)ιαλίδικον ή Κοκκινόγλη ή Μοσκώφ ή λαγγευτόν ή τίκ΄ πορπατευτόν ή τίκ’ τρομαχτόν ή τιτρεμέ ή χοροντικόν: Τίκ’ στα τούρκικα, από τη λέξη dig, σημαίνει ίσος, στητός, κατακόρυφος. Τον συναντάμε σε ολόκληρο τον Πόντο σε διάφορες παραλλαγές.
33. Τριπάτ’: Χορός της περιοχής της Ματσούκας. Μοιάζει στα βήματα με τον χορό σαρί κους της Ίμερας αλλά έχει διαφορετική μουσική.
34. Τρυγόνα: Χορός που το όνομά του το οφείλει στο τραδούδι που το συνοδεύει. Παραλλαγή της τρυγόνας που συναντάμε σε διάφορες περιοχές του Πόντου με διαφορετικό ύφος και μουσική, όπως Τυρφών στην Πάφρα και γέμουρα στην Αργυρούπολη και τη Σεβάστεια. Στην περιοχή του ανατολικού Πόντου τη συναντάμε στις παραλλαγές της Τραπεζούντας και της Ματσούκας.

Τραπεζούντα